Ana səhifə / Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri barədə qısa xülasə / Məqsəd 14. Dəniz ekosistemlərinin qorunması
Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri barədə məlumatlar
Məqsəd 14. Dayanıqlı inkişaf naminə okeanları, dənizləri və dəniz ehtiyatlarını qorumaq və onlardan səmərəli istifadə etmək



Okeanlar, onların temperaturu, kimyəvi xüsusiyyətləri, cərəyanları və onlarda mövcud olan həyat Yer kürəsini bəşəriyyətin yaşaması üçün əlverişli edən qlobal sistemlərI formalaşdırır. Bizim yağış suları, içməli sular, hava, iqlim, sahillər, ərzaqlarımızın çoxu, hətta havadakı nəfəs aldığımız oksigen də nəticə etibarı ilə dəniz tərəfindən təmin edilir və tənzimlənir. Tarix boyunca okeanlar və dənizlər ticarət və daşınma üçün mühüm kanallar olmuşdur. Bu mühüm qlobal resursun diqqətlə idarə olunması, dayanıqlı  gələcəyin əsas xüsusiyyətlərindən biridir.


Mənbə: BMT, www.un.org/sustainabledevelopment/oceans/




  • 14.1. 2025-ci ilədək, bütün növlərdə, xüsusən də yerüstü fəaliyyət nəticəsində, o cümlədən tullantıların dənizə axıdılması və qida məhsullarından çirklənmə nəticəsində dənizin çirklənməsi hallarının qarşısını almaq və bu halları əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq.
  • 14.2. 2020-ci ilədək, başqa vasitələrlə yanaşı dayanıqlığı artırmaqla, ciddi mənfi təsirlərdən yayınmaq üçün dəniz və sahilyanı ekosistemləri dayanıqlı şəkildə idarə etmək və qorumaq və təmiz və məhsuldar okeanlara nail olmaq məqsədilə onların bərpası üçün tədbir görmək.
  • 14.3. Digər vasitələrlə yanaşı, elmi əməkdaşlığı genişləndirməklə okeanların turşulaşmasının təsirlərini minimuma endirmək və bu təsirlərin qarşısını almaq.
  • 14.4. 2020-ci ilədək, məhsul yığımını effektiv şəkildə tənzimləmək və həddən artıq balıq tutma, qanunsuz, məlumat vermədən və tənzimlənməyən şəkildə balıq ovu və ziyanlı şəkildə balıq ovu hallarına son qoymaq və mümkün olan ən qısa müddətdə, onların bioloji xüsusiyyətlərinə görə müəyyənləşdirilən maksimum dayanıqlı məhsul verə bilən səviyyələrə qədər balıq ehtiyatlarını bərpa etmək üçün elmi əsaslı idarəçilik planlarını həyata keçirmək.
  • 14.5. 2020-ci ilədək, milli və beynəlxalq qanunvericiliyə uyğun olaraq və mövcud olan ən qabaqcıl elmi məlumat əsasında, sahilyanı və dəniz ərazilərin ən azı 10 faizini qoruyub saxlamaq.
  • 14.6. 2020-ci ilədək, inkişaf etməkdə olan və ən zəif inkişaf etmiş ölkələr üçün uyğun və effektiv xüsusi və fərqli rejimin Ümumdünya Ticarət Təşkilatı çərçivəsində balıqçılığa subsidiyaların ayrılmasına dair danışıqların tərkib hissəsi olmalı olduğunu etiraf edərək, balıqçılığa, imkanlardan artıq və hədsiz balıq ovuna şərait yaradan müəyyən formalarda subsidiyaları qadağan etmək, qanunsuz, məlumat verilmədən və tənzimlənməyən şəkildə balıq ovuna şərait yaradan subsidiyaları aradan qaldırmaq və bu cür yeni subsidiyaları tətbiq etməkdən çəkinmək.
  • 14.7. 2030-cu ilədək, digər vasitələrlə yanaşı balıqçılıq təsərrüfatları, akvamədəniyyət və turizmin dayanıqlı şəkildə idarə olunması ilə dəniz ehtiyatlarından dayanıqlı istifadənin kiçik adalarda yerləşən inkişaf etməkdə olan Dövlətlər və ən zəif inkişaf etmiş ölkələr üçün iqtisadi faydalarını artırmaq.
  • 14.a. Okeanların təmizliyini artırmaq və inkişaf etməkdə olan ölkələrin, xüsusən də kiçik adalarda yerləşən inkişaf etməkdə olan dövlətlərin və ən zəif inkişaf etmiş ölkələrin inkişafına dəniz biomüxtəlifliyinin köməyini artırmaq məqsədilə, Hökumətlər-arası Okeanoqrafiya Komissiyasının Meyarlarını və Dəniz Texnologiyalarının Ötürülməsi üzrə Rəhbər Prinsipləri nəzərə alaraq, elmi bilikləri artırmaq, tədqiqat aparma potensialını inkişaf etdirmək və dəniz texnologiyalarını ötürmək.
  • 14.b. Xırda peşəkar balıqçıların dəniz resurslarına və bazarlara çıxış imkanını təmin etmək.
  • 14.c. Bizim İstədiyimiz Gələcək adlı sənədin 158-ci maddəsində bir daha qeyd olunmaqla, okeanların və onların ehtiyatlarının qorunması və onlardan dayanıqlı istifadə üçün hüquqi çərçivəni təmin edən UNCLOS-da əks olunduğu kimi, beynəlxalq hüququ tətbiq etməklə okeanların və onların ehtiyatlarının qorunmasını və onlardan dayanıqlı istifadəni artırmaq.
  • 14.1.1 a) Sahil evtrofikasiyası indeksi və b) plastik tullantıların sıxlığı
  • 14.2.1 Dəniz sahələrinin idarə edilməsi üçün ekosistemə əsaslanan yanaşmaları tətbiq edən ölkələrin sayı
  • 14.3.1 Nümunələrin seçilməsi üzrə reprezentativ stansiyaların razılaşdırılmış qrupunda ölçülən dəniz suyunun orta turşuluğu (pH)
  • 14.4.1 Bioloji dayanıqlı həddə olan balıq ehtiyatlarının xüsusi çəkisi
  • 14.5.1 Dəniz ərazilərinin qorunan sahələri
  • 14.6.1 Qanunsuz, məlumatlandırmadan və nizamsız balıqçılıqla mübarizəyə yönəlmiş beynəlxalq alətlərin tətbiqi səviyyəsi
  • 14.7.1 Kiçik adalarda yerləşən inkişaf etməkdə olan dövlətlərdə, ən az inkişaf etmiş ölkələrdə və bütün ölkələrdə dayanıqlı balıqçılığın ÜDM-də xüsusi çəkisi
  • 14.a.1 Tədqiqatlara ayrılmış ümumi büdcə vəsaitlərinin həcmində dəniz texnologiyaları sahəsində tədqiqatlar üçün ayırmaların xüsusi çəkisi
  • 14.b.1 Kiçik balıqçılıq müəssisələrinin balıq ehtiyatlarına çıxış hüquqlarının tanınması və müdafiəsini təmin edən normativ-hüquqi/strateji/institusional çərçivənin tətbiqi dərəcəsi
  • 14.c.1 Okeanların və onların resurslarının konservasiyası və dayanıqlı istifadəsi üçün Dəniz Hüququ üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Konvensiyasında əks olunan qaydada beynəlxalq hüququ tətbiq edən alətlərin hüquqi, siyasi və institusional çərçivələr vasitəsilə ratifikasiyası, qəbulu və həyata keçirilməsində irəliləyişə nail olmuş ölkələrin sayı